SPAVANJE – bazična saznanja iz istraživanja poremećaja spavanja

Deca koja prekomerno plaču spavaju 77 min manje od dece koja umereno plaču. Na osnovu ovoga istraživači pretpostavljaju da prekomerno plakanje i mala količina sna imaju zajedničku osnovu. Mogući uzrok je neurorazvojna reorganizacija koja je normalan deo razvoja u tom uzrastu.

U prvih 12 nedelja nakon rođenja dolazi do reorganizacije ciklusa spavanja i budnosti, ponašanje novorođenčeta organizovano je u ciklusima od 4 sata bez velikih razlika između dana i noći.

Sa 12 nedelja većina beba uspeva da razvije dnevni ciklus spavanja i budnosti u kome je spavanje uglavnom tokom noći, a budnost tokom dana. Moguće je da se taj razvojni zadatak nalazi u osnovi i slabog spavanja i konstantnog plakanja u periodu od prvih šest nedelja, ovakvo razvojno objašnjenje plakanja i problema spavanja je atraktivno za roditelje, jer implicira da je problem kratkotrajan, a ne konačan.

Prevremeno rođena deca spavaju isto tokom dana i noći sve dok ne dostignu isti gestacijski uzrast kao i na vreme rođena deca, što ponovo ukazuje da su u osnovi procesi sazrevanja, pre nego uticaj okoline.

Istražujući organizaciju sna kod novorođenčadi, Sadeh je 1996 našao da novorođenčad provodi 63,8% vremena spavajući, od toga 13.4% u mirnom spavanju, a 50.4% u aktivnom REM spavanju. Cirkadialni ritam je urođena osobina i novorođenčad više i češće spava noću nego danju. Ali ti dnevni ritmovi spavanja mogu više da ukazuju na uticaj okruženja nego na urođene preferencije, jer su distraktori tokom noći manji neko danju (svetlo, buka).

Bebe do 4 meseca starosti ima najviše buđenja u petom satu spavanja i dva manja u drugom i u sedmom, dok bebe starije od 6 mes ima polimodalnu distribuciju buđenja. Verovatnoća da će se buditi veća je u REM fazi spavanja nego u neREM fazi tokom cele prve godine života.

Istraživači su ustanovili vezu između spavanja i kognitivnog razvoja. Rani razvoj regulacije budnosti i spavanja indikator su neurofiziološke organizacije neonatalnog perioda i povezan je sa budućim kognitivnim statusom. Freudigman i sar. 1993 tvrde da karakteristike sna novorođenčadi rođene u terminu, tokom prvih dana života može predvideti rezultat na Bayley skali mentalnog razvoja sa 6 meseci starosti.

Prvi dani života izazov su za centralni nervni sistem novorođenčeta. Beba koja dugo mirno spava na početku večeri i beba koja spava bez prekida duže vreme ima veću verovatnoću za visoke rezultate na Bayley skali sa 6 meseci i sa jednom godinom.

Rano uspostavljanje obrasca spavanja, smanjena količina sna i veći stepen aktivnosti u novorođenačkom dobu povezani su sa kasnijim kognitivnim razvojem.

Dearing (2001) je takođe ustanovio vezu između spavanja i kognitivnog razvoja. Regulacija spavanja kod dece od 7 i 19 meseci pozitivno je povezana sa rezultatima kognitivnog razvoja sa 2 godine i razvoju jezika sa 3 godine.

Ovi rezultati potvrđuju važnost sistema budnosti i spavanja kao jednog od prvih markera rane bihevioralne organizacije i prilagođavanja. Aktivno spavanje ima ključnu ulogu u stimulaciji CNS-a čime se podstiče rast i sazrevanje. Količina aktivnog sna, koji ukazuje na sazrevanje CNS-a može da predvidi kasniji mentalni razvoj.

Snežana Milanović, dipl fizioterapeut

SI Baby terapeut, Marte Meo terapeut